Kekik Uçucu Yağı - Origanum Vulgare: Faydaları, Özellikleri ve Kullanımları

Bakteriyel enfeksiyonlarla savaşmak için özel olarak tasarlanan antibiyotikler, birçok sağlık sorununu tedavi etmek için tıp doktorlarının en sevdiği ilaçlardan biridir. Ancak, birçok doktorun hastalarına bahsetmediği, yeterince kullanılmayan doğal bir ilaç var. O da kekik uçucu yağı!

Lütfen Dikkat: Bu yazımızda İngilizcesi Oregano, Latincesi Origanum Vulgare olarak bilinen, ballıbabalıgiller (Lamiaceae) familyası üyesi olan yumuşak kekikten bahsetmekteyiz. Ülkemizde İngilizce’de Thyme Latince’de ise Thymus vulgaris olan türe de kekik ya da dağ kekiği denmektedir. Dağ kekiği uçucu yağı yazımız ayrı olarak yazılacaktır.

Kekik yağı, çeşitli enfeksiyonların tedavisi veya önlenmesi konusunda antibiyotiklere rakip olabilecek güçlü, bitki kaynaklı bir uçucu yağdır. Aslında, antibakteriyel, antiviral ve antifungal özellikler içerir.

Kekik esansiyel yağının; antibiyotik direnci riskinin artması, probiyotik azalması sebepli zayıf bağırsak sağlığı, GI kanalı zarının hasar görmesi nedeniyle sızdıran bağırsak sendromu ve düşük vitamin emilimi gibi yan etkilere de sebep olmadığı görülmektedir.

Bu arada, kekik uçucu yağı faydaları , sadece enfeksiyonları kontrol etmenin ötesine uzanır. Peki kekik esansiyel yağı başka neyi tedavi etmek için kullanılır?

Kekik yağının iyi geleceği başlıca diğer rahatsızlıklar:

Sporcu ayağı veya ayak tırnağı mantarı
Soğuk algınlığı
Diş eti iltihabı
Kulak veya diş ağrıları
Mide ekşimesi ve ince bağırsakta bakteri üremesi

Kekik Uçucu Yağı Özellikleri

Kekik (Origanum vulgare) nane ailesinin üyesi olan bir bitkidir (Labiatae). Kekik, 2.500 yıldan fazla süredir, dünya genelinde değerli bir bitki ürünü olarak kabul edilmiştir. Geleneksel tıpta soğuk algınlığı, hazımsızlık ve mide rahatsızlıklarını tedavi etmek için çok uzun bir kullanım alanı vardır.

Taze veya kurutulmuş kekik sofralarınızda sıklıkla yer alsa da kekik uçucu yağı sofra kullanımının çok ötesinde etkilere sahiptir. Akdeniz’de, Avrupa’nın birçok yerinde ve Güney ve Orta Asya’da bulunan, şifalı kekik uçucu yağı, otun aktif bileşenlerini yüksek konsantrasyonunun bulunduğu bitkiden çıkarmak için damıtılır. Sadece bir kilo kekik yağı üretmek için yaklaşık 1000 kilo yabani kekik gerekir! Yağın aktif bileşenleri alkolde korunur ve esansiyel yağ formunda hem topikal olarak (ciltte) hem de dahili olarak kullanılır.

Tıbbi bir takviye veya uçucu yağ haline getirildiğinde, kekik, genellikle “kekiğin yağı” olarak adlandırılır. Yukarıda belirtildiği gibi, kekik uçucu yağı reçeteli antibiyotiklere doğal bir alternatif olarak kabul edilir.

Kekik yağı, karvakrol ve timol denilen iki güçlü bileşik içerir, bunların her ikisinin de güçlü anti-bakteriyel ve mantar önleyici özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir. Kekik uçucu yağı esas olarak karvakrol’den oluşur, bitki yaprakları ise fenoller, triterpenler, rosmarinik asit, ursolik asit ve oleanolik asit gibi çeşitli antioksidan bileşikler içerir.

Kekik Uçucu Yağı Faydaları ve Önemli Araştırmalar

Kekik uçucu yağı ne için kullanılır? Kekik yağında bulunan baskın şifa verici bileşik olan karvakrol, alerjilerin tedavisinden cildin korunmasına kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. İtalya’daki Messina Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’ne göre:

Monoterpenik bir fenol olan karvakrol, gıda bozulmalarına veya patojenik mantarlara, maya ve bakterilere, ayrıca ilaca dirençli ve biyofilm oluşturan mikroorganizmalar dahil olmak üzere insan, hayvan ve bitki patojenik mikroorganizmalarına yayılmış geniş spektrum aktivitesi nedeniyle gündeme alınmıştır.

Kekik uçucu yağında bulunan karvakrol o kadar güçlüdür ki, dünyanın bir numaralı bilimsel kanıta dayalı literatür veri tabanı olan PubMed’de referans alınan 800’den fazla çalışmanın odağı olmuştur. Karvakrol’ün ne kadar çok fonksiyonlu ve etkileyici olduğunu anlamak için aşağıdaki listeye bakmak yeterli olacaktır.

Karvakrol aşağıdaki genel sağlık sorunlarının bazılarının tersine çevrilmesine veya azaltılmasına yardımcı olmaktadır:

Bakteriyel enfeksiyonlar
Mantar enfeksiyonları
Parazitler
Virüsler
iltihap
Alerjiler
Tümörler
Hazımsızlık
Kandida mantarı
Antimikrobiyal özelliklere sahip olduğundan, kekik aynı zamanda saklama amaçlı gıda kalitesini korumak için kullanılır.

1. Antibiyotiklere Doğal Alternatif

Sıklıkla antibiyotik kullanmadaki sorun nedir? Geniş spektrumlu antibiyotikler tehlikeli olabilir çünkü sadece enfeksiyonlardan sorumlu bakterileri öldürmekle kalmayıp, optimal sağlık için ihtiyaç duyduğumuz iyi bakterileri de öldürürler.

Wall Street Journal, hastaların art arda antibiyotik kullandıklarında karşılaşabilecekleri tehlikeleri vurgulayan harika bir makale yayınladı. Yazarın ifadesine göre, son araştırmalar, doktorların bazen büyük silahlar olarak gördükleri geniş spektrumlu antibiyotiklere aşırı başvurarak, vücuttaki iyi ve kötü bakterilerin büyük çoğunu öldürdüklerini göstermiştir.

Antibiyotiklerin aşırı kullanımı ve ihtiyaç duyulmadığında geniş spektrumlu ilaçlar verilmesi, çeşitli sorunlara neden olabilir. Antibiyotiğe dirençli enfeksiyonların büyümesini teşvik ederek ilaçları tedavi etmeyi amaçladıkları bakterilere karşı daha az etkili hale getirebilir. Vücuttaki iyi bakterileri (probiyotikler) ortadan kaldırabilirler ki bunlar yiyecekleri sindirmeye, vitamin üretmeye ve enfeksiyonlardan korunmaya yardımcı olur.

Ne yazık ki, geniş spektrumlu antibiyotikler çok yaygın olarak reçete edilir ve viral enfeksiyonlar gibi fayda etmeyecekleri durumlar için kullanılır. Antimikrobiyal Kemoterapi Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmada, Utah Üniversitesi’nden ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nden (CDC) araştırmacılar, hekimlerin % 60 oranında geniş spektrumlu antibiyotik yazdıklarını tespit etti. Pediatri dergisinde yayınlanan benzer bir çalışma, solunum problemleri için, yüzde 50 oranında geniş spektrum antibiyotik yazıldığını buldu.

Peki kekik uçucu yağı sizin için ne yapar? Temel olarak, kekik yağı kullanmak sağlığınızı korumak için “geniş spektrumlu bir yaklaşım” dır. Aktif içerikleri, bakteri, maya ve mantarlar dahil olmak üzere birçok zararlı patojen türüyle savaşmaya yardımcı olur.

2013’te belirtilen Tıbbi Gıdalar Dergisi’nde yapılan bir araştırmada, kekik yağları “patojenik sistemlerde kullanım potansiyeli olan ucuz bir doğal antibakteriyel madde kaynağıdır”

2. Enfeksiyonlarla Savaşır ve Kötü Bakterilerin Çoğalmasını Önler

Çok istemediğimiz antibiyotiklerin kullanımıyla ilgili iyi haberler: kekik uçucu yağının, antibiyotiklerle tedavi edilen sağlık sorunlarına neden olan en az birkaç bakteriyle savaşmaya yardımcı olabileceğine dair kanıtlar var. Onlarca araştırma, kekik yağının bazı sağlık sorunları için zararlı antibiyotiklerin yerine kullanılabileceğini doğrulamaktadır.

2011 yılında, Tıbbi Gıda Dergisi, kekik uçucu yağının beş farklı kötü bakteri türüne karşı antibakteriyel etkinliğini değerlendiren bir çalışma yayınladı. Kekik yağının anti-bakteriyel özellikleri incelendiğinde, beş türün hepsine karşı önemli anti-bakteriyel özellikler göstermiştir.

En yüksek aktivite, E. Coli’ye karşı gözlendi. Kekik uçucu yağının gastrointestinal sağlığı geliştirmek ve ölümcül gıda zehirlenmesini önlemek için rutin olarak kullanılabileceğini düşünülüyor.

Journal of the Science of Food and Agriculture’da yayınlanan 2013 tarihli bir çalışma, “O. vulgare özleri ve esansiyel yağların, ilaç endüstrisi tarafından kullanılan sentetik kimyasalların yerini almak için güçlü birer aday olduğu sonucuna vardı.

Araştırmacılar, Origanum vulgare’nin antioksidan ve antibakteriyel özelliklerini inceledikten sonra yedi bakteri suşunun büyümesini engellediğini ve bunu başka bir bitki özünün yapamadığını gördü.

Revista Brasileira de Farmacognosia dergisinde yayınlanan fareleri içeren bir çalışma da etkileyici sonuçlar buldu: Listeria ve E. Coli gibi bakterilerle savaşmanın yanı sıra, kekik uçucu yağının patojenik mantarlarda da yardım etme kabiliyetine sahip olabileceğine dair kanıtlar buldular.

Diğer kanıtlar, kekik uçucu yağının aktif bileşiklerinin (timol ve karvakrol gibi) bakteriyel enfeksiyonların neden olduğu diş ve kulak ağrıları ile savaşmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir.

Journal of Infectious Diseases’de yayınlanan 2005 tarihli bir çalışma, “kulak kanalına yerleştirilen uçucu yağların veya bileşenlerinin, akut otitis media’nın etkili bir şekilde tedavi edilmesini sağlayabileceği” sonucuna varmıştır.

3. İlaçların Yan Etkilerinin Azaltılmasına Yardımcı Olma

Son yıllarda yapılan birçok çalışmaya göre, kekik uçucu yağının en ümit verici faydalarından biri de ilaç yan etkilerini azaltmaya yardımcı olmasıdır. Bu çalışmalar, kemoterapi ve artrit gibi kronik rahatsızlıklar için ilaç kullanan kişilere çektikleri acıları bir ölçüde azaltmak için cesaret veriyor.

International Journal of Clinical and Experimental Medicine’de yayınlanan bir araştırma, kekik yağındaki fenolün farelerde metotreksat toksisitesine karşı korunmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir.

Metotreksat (MTX), kanserden romatoid artrite kadar geniş bir yelpazedeki sorunları tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan bir ilaçtır, ancak tehlikeli yan etkileri olduğu iyi bilinmektedir.

Kekik uçucu yağının bu faktörleri uzak tutma kabiliyetini değerlendiren, araştırmacılar bunların kekiğin antioksidan ve antienflamatuar özelliklerinden kaynaklandığını düşünmektedir. Kekiğin MTX’in olumsuz etkilerine karşı ilaçlardan daha etkili olduğu gösterilmiştir.

Farelerde siyatik sinir içindeki çeşitli belirteçler değerlendirilerek, ilk kez karvakrol’ün MTX ile tedavi edilen farelerde pro-enflamatuar tepkisini azalttığı görülmüştür. Bunu araştırma dünyasında son derece yeni bir gelişme olarak kabul edebiliriz ve önümüzdeki dönemlerde benzer alanda yeni çalışmalar yapılacaktır. Bu sonuçlar için çığır açan demek bile yeterli olmayabilir.

Benzer şekilde, Hollanda’da yapılan araştırma, kekik uçucu yağının “oral demir tedavisi sırasında kalın bağırsakta bakteriyel aşırı büyümeyi ve kolonizasyonu önleyebileceğini” göstermiştir. Demir eksikliği anemisini tedavi etmek için kullanılan, oral demir tedavisinin mide bulantısı, ishal, kabızlık, mide ekşimesi ve kusma gibi bir dizi gastrointestinal probleme sebep olduğu bilinmektedir.

Carvacrol’ün gram negatif bakterilerin dış membranını hedeflediğine ve membran geçirgenliğini arttırdığına ve böylece zararlı bakterilerin tükenmesine neden olduğuna inanılmaktadır. Antimikrobiyal özelliklerine ek olarak, carvacrol ayrıca bakteriyel demir konusunda çeşitli şekillerde çeşitli şekillerde etkili olarak demir terapisinin yan etkilerini azaltmaya yardımcı olmaktadır.

4. Sporcu Ayağını Tedavi Etmeye Yardımcı Olma

Bir çalışma, ısı, tuz ve uçucu yağ kullanımının (kekik dahil) kombinasyonunun, T. rubrum’un miseline ve T. mentagrophytes’in conidia’sına, sporcu ayağı olarak bilinen mantar enfeksiyonuna neden olan bakteriyel suşlara karşı inhibe edici etkilere sahip olduğunu buldu.

Araştırmacılar, “uçucu yağlar ve tuzla birleştirilmiş termoterapi, ayak banyosunda tinea pedis tedavisi için umut verici olacağı” sonucuna varmıştır. En güçlü kekik uçucu yağı olmak üzere, tarçın kabuğu, limon otu yağı ve karanfil yağı da listeye girdi.

5. Sindirim Sorunlarının Tedavisine Yardımcı Olma (SIBO ve Mide yanması dahil)

Origanum vulgare’de bulunan aktif bileşiklerin birçoğu, GI kanalının kaslarını gevşeterek sindirime yardımcı olabilir ve ayrıca bağırsaktaki iyi-kötü bakterilerin oranının dengelenmesine yardımcı olur.

Kekik’in aktif bileşiklerinden olan timol, nane yağında bulunan mentole benzer bir bileşiktir. Mentol gibi timol, boğaz ve midenin yumuşak dokusunu gevşetmeye yardımcı olabilir, bu da yemek sonrası reflü, mide ekşimesi ve rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olabilir.

Bakterilerin dengelenmesine yardımcı olduğundan ve maya büyümesiyle savaşdığından, kekik uçucu yağı Candida ve SIBO ya da ince bağırsakta aşırı bakteri üremesi için popüler bir doğal çözümdür. SIBO, bol karbonhidrat içeren gıdaların (özellikle FODMAP’ler) gaz, şişkinlik ve intoleranslara sebep olduğu yaygın bir sindirim sorunudur.

Origanum vulgare bakteriyel replikasyonu engeller. Sindirim sağlığını ve besin emilimini etkileyen enfeksiyonları tedavi etmek için rifaximin (Xifaxan) gibi antibiyotik ilaçlara benzer şekilde kullanılabilir.

Global Advances in Health & Medicine’de yayınlanan 2014 araştırmasında, bitkisel antimikrobiyallerin kullanılmasının, genellikle SIBO tedavisi için verilen antibiyotikler kadar etkili olduğuna dair kanıtlar bulundu.

Dört hafta boyunca SIBO tanısı alan 104 hasta (lactulose nefes testi ile) ya raifaximin (1.200 miligram) ya da bitkisel antimikrobiyal ile tedavi edildiğinde, sonuçlarda, bitkisel antimikrobiyaller ile tedavi edilen hastaların yüzde 46’sının, antibiyotik rifaximin ile tedavi edilenlerin ise yüzde 34’ünün semptom iyileşmeleri gösterdiği görülmüştür.

Ek olarak, bir rifaximin kürünün ardından hala SIBO olan 44 hastanın 14’ü daha sonra bitkisel antimikrobiyallerle tedavi edildi. Böylece %57, antibiyotikler ile daha iyi hissetmediği halde bitkisel tedaviye olumlu cevap vermiş oldu!

6. Parazit Temizleme Özelliği

Bir çalışma, dışkıları enterik parazitler için pozitif test edilen yetişkinlerin (sindirim rahatsızlığına neden olan Blastocystis hominis dahil), altı hafta boyunca 600 miligram kekik ile desteklendiğinde olumlu sonuçlar ortaya çıkardı.

Entamoeba hartmanni (dört vaka), Endolimax nana (bir vaka) ve sekiz vakada Blastocystis hominis’in tamamen ortadan kalktı. Blastocystis hominis için pozitif test edilen 11 hastanın 7’sinde mide bulantısı, gaz, şişkinlik ve karın ağrısı gibi gastrointestinal semptomlar düzeldi.

7. İltihap Giderme

Kekik, güçlü antioksidan kapasitesini hem taze hem de kuru formunda barındırır. Yüksek konsantrasyondaki antioksidanlar nedeniyle kekik uçucu yağı, oksidatif hasarı azaltmaya yardımcı olabilir ve “serbest radikal temizleme faaliyetleri” nedeniyle mutajenez, karsinojenez ve yaşlanmayı önlemede yardımcı olabilir.

Serbest radikallerin kanser, kardiyovasküler hastalıklar, nörodejeneratif hastalıklar ve ilaç toksisitesini içeren durumlarda etkili bir faktör olduğuna inanılıyor.

Bir çalışma, oregano ve thyme esansiyel yağları ile kombine tedavinin proinflamatuar sitokinlerin üretimini azaltmaya yardımcı olduğunu ve böylece farelerde kolitin (bir tür enflamatuar barsak hastalığı) hafifletilmesine yardımcı olabileceğini buldu.

Diğer çalışmalar, kekik yağının, tekrarlayan solunum bozuklukları, tümör büyümesi ve romatoid artrit tedavisinde faydalı olduğunu göstermektedir.

Arjantin’deki Universidad Nacional de Córdoba’daki araştırmacılar, Origanum vulgare’den izole edilen uçucu yağın “antibakteriyel, antioksidan ve kemopreventif özellikler gösterdiğine ve biyo-koruyucu ajan olarak önemli bir rol oynayabileceğine” dair kanıtlar buldu.

Kekik Uçucu Yağı Kullanımları

Kekik uçucu yağı topikal olarak kullanılabilir, ortama yayılabilir veya dahili alınabilir. Ancak alacağınız yağ %100 terapötik sınıf yağ olmalı. İdeal olarak, % 100 saf, filtresiz, organik sertifikalı kekik yağı satın almalısınız. (Ayrıca dahili kullanım için kekik uçucu yağı yumuşak jelleri veya kapsülleri de mevcuttur.)

Cildinizde kekik esansiyel yağı kullanmadan önce daima hindistancevizi yağı veya jojoba yağı gibi bir taşıyıcı yağ ile seyreltin. Bu, yağı seyreltmek tahriş ve olumsuz reaksiyon riskini azaltmaya yardımcı olur. 3 damla kekik yağını az miktarda taşıyıcı yağınızla karıştırın, daha sonra istenen bölgede cilde sürerek uygulayın.

Bakınız: Aromaterapio – Uçucu Yağ Seyreltme Cetveli

Doğal Antibiyotik: Bir baz yağ ile seyreltin ve topikal olarak ayağınızın tabanlarına uygulayın veya 10 gün boyunca dahili olarak alın.

Kandida ve Mantar ile Mücadele: Ayak tırnağı mantarları için cildinize uygulanabilen ev yapımı bir antifungal pudra yapabilirsiniz. Malzemeleri yaklaşık 3 damla kekik uçucu yağı ile birleştirin, karıştırın ve ardından tozu ayaklarınıza serpin. Dahili kullanım için, 10 güne kadar günde iki kez 2 ila 4 damla alın.

Zatürree ve Bronşit ile Mücadele: Dış enfeksiyonlarda, etkilenen bölgeye 2 ila 3 seyreltilmiş damla uygulayın; İç bakteri çoğalmasını önlemek için, 10 güne kadar günde iki kez 2 ila 4 damla alın.

MRSA ve Staph Enfeksiyonuyla Mücadele: Bir kapsül ya da seçtiğiniz yiyecek ya da içeceğe bir sabit yağ ile birlikte 3 damla kekik uçucu yağı ekleyin; 10 güne kadar günde iki kez al.

Bağırsak Solucanları ve Parazitler ile Mücadele: Kekik uçucu yağını 10 güne kadar dahili olarak alın.

Siğillerin Giderilmesine Yardım: Başka bir yağ ile seyreltin veya kil ile karıştırarak kullanın.

Evde Küf Temizleme: Çay ağacı yağı ve lavanta ile birlikte ev yapımı bir temizleme solüsyonuna 5 ila 7 damla ekleyin.

Dahili Olarak ne kadar Kekik Uçucu Yağı Kullanabilirsiniz?

Kekik uçucu yağı dozunuz, tedavi ettiğiniz duruma bağlı olacaktır. Kapsül formunda, emülsifiye kekiklerin oral takviyesi tipik olarak günlük yaklaşık 600 miligramdır (bir veya iki dozda alınır).

Kekik yapraklarının geleneksel kullanımı, sindirim destekleyici çay yapmaktır. 15 gr. kekiği 250 ml. suya atarak 5 – 10 dakika veya daha uzun bir bitkisel su yapmak için 24 saate kadar bekletebilirsiniz.

Kekik uçucu yağı diğer ilaçlarla etkileşime girebileceğinden kendi durumunuza bağlı olarak dahili olarak almanın güvenli olup olmadığını doktorunuza sorun.

Kekik Yağı Kullanırken Alınacak Önlemler

Kekik yağı kullanım sınırlarının ne olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Bu nokta henüz tam olarak belli değildir.

Kekik uçucu yağı çok kuvvetli olduğu için, dahili kullanımda çoğu zaman en fazla iki hafta kullanılabilir. Kekik yağı dahili olarak alırken, her zaman suyla seyreltilmeli veya hindistancevizi yağı ile karıştırılmalıdır.

Boğazını yakmamak için kekik uçucu yağı ile zeytinyağı kapsülde birleştirilerek kullanılabilir. Kekik uygulamasından kaynaklanan olumsuz cilt reaksiyonlarını önlemek için, önce küçük bir yama testi yapmanız ve her zaman bir baz yağ kullanmanız önerilir.

Kuru ot kekik hamile kadınlar için genellikle iyidir, ancak genel olarak konuşursak, hamilelik sırasında kekik uçucu yağı kullanmak güvenli değildir. Kekik yağı kullanırken, hamile kadınlar dikkatli olmalı ve sadece doktorları tarafından talimat verilmişse kullanmalıdır.

Bulantı, baş dönmesi veya alerjik bir reaksiyon gibi yan etkiler yaşanırsa, kekik uçucu yağı kullanmayı hemen bırakın ve bir doktora görünün.

Uçucu Yağ Özeti:

Kekik (Origanum vulgare), antioksidan, antienflamatuar ve antimikrobiyal özelliklere sahip olan kekik esansiyel yağını yapmak için kullanılan bir bitkidir.

Kekik uçucu yağı faydaları ; bakteriyel enfeksiyonlara, mantar enfeksiyonlarına, sindirim problemlerine, enflamatuar koşullara ve tümör büyümesine karşı savaşmak olarak sıralanabilir.

Kekik yağı cilt üzerinde (örneğin sporcunun ayağını veya tırnak mantarını tedavi etmek için) kullanılabilir, ortama yayılabilir veya dahili alınır.